Мамандық таңдау — жоғары сынып оқушыларының ғана емес, оның ата-аналарының да мәселесі. Ата-аналар әдейі немесе әдейі емес, бірақ олардың бала таңдаған жолына елеулі әсер етеді. Көпшілік ойлағандай, таңдауына әсер ету жаман емес. Ең бастысы, бала өзінің жасына қарамастан жеке қалауы мен бақылау тәжірибесі бар тұлға болғандықтан, оған түпкілікті шешімді қабылдау құқығын бере отырып, оған агрессивті мәжбүрлеу арқылы әсер етпеген жөн.
Ата-аналар балалардың кәсіптік бағдарына қалай әсер етеді?
1. Олар өз балаларына көрсететін үлгі арқылы:
Туғаннан бастап біздің ата-аналарымыз бізге қамқорлық жасайды және бізге еліктеуге үлгі болады. Егер ата-аналарымыз табысты мансапқа ие болса және жақсы жайлы өмір сүрсе, ең алдымен, басқа да мансапты іздеуге тырысудың орнына, біз ата-аналарымыздың ізімен барып, олар тоқтаған жерден жалғастыруды қалар едік.
Біздің ата-аналарымыздың бізге беретін жақсы немесе жаман үлгілері біздің мамандық таңдауымызға айтарлықтай әсер етеді. Ата-аналар биік мансапқа жетпесе де, олардың өздерінің мансаптарында жасаған қателіктері бізге сондай қателіктер жасамауға итермелейтін сабақ ретінде қызмет етеді.
2. Өздерінің үміттері, армандары мен болжамдары:
Ата-аналар өз балаларына мүмкіндіктерінше ең жақсы дүниелерді беру үшін, барынша еңбек етеді. Олар өз балаларына барлық мүмкіндіктер жасағаннан кейін, балаларына қатысты белгілі бір үміттер мен армандар пайда болады.
Ата-аналардың күтулері балалардың болашақ мамандықты таңдаған кезде үлкен әсер етеді. Балаларының өз армандары мен үміттерінің бар болуына мүмкіндік беру керек екендігін көптеген ата-аналар түсінбейді. Ата-аналардың үміттері балалары үшін үлкен ауыртпалық болады. Өз ата-аналарын ақтай алмайтын адамдар өмір бойы өздерін жабырқаңқы және құнсыз сезінеді.
3. Олардың әртүрлі кәсіптерге қатынасы арқылы:
Көптеген ата-аналар, әсіресе консервативті ата-аналар, мансап жолын таңдағанда өз балаларына жүрек қалауын тыңдауларына ешқашан мүмкіндік бермейді. Өздері таңдаған жолды балалардың да таңдауына барынша итермелейді.
Соңғы 10 жылда көптеген жаңа жұмыс орындары мен мансаптық мүмкіндіктер пайда болды. Осы себепті, ұсынылып отырған таңдау өте көп үміт күттіретін болса да, ата-аналар осындай қызмет түрлерін мақұлдауға асықпайды. Ата-аналардың қарым-қатынасы қызмет саласын таңдауға әсер етеді, өйткені балалар ата-аналардың мақтаныш сезімінің бар болуын қалайды.
4. Олар өз балаларына беретін білім арқылы:
Өз балаларына беретін білім түріне байланысты, ата-аналар жасөспірімнің мамандығын таңдауға әсер етеді. Егер ата-аналар өз балаларына орташадан төмен деңгейдегі мектепте нашар білім берсе, олардың үлкен мансаптық табысқа жететіні екіталай.
Балалары мансап жолында да, өмірде де табысты болсын деп ойлайтын ата-аналар балаларға жақсы білім беру мақсатын қояды. Мектеп пен достар өз кәсіби болашағын ойлаған кезде маңызды рөл атқарады.
5. Олар өз балаларына үйрететін қасиеттер арқылы:
Егер ата-аналар өз балаларына көптеген оң дағдылар мен қасиеттерді үйретсе, онда бұл автоматты түрде олардың баласына перспективалы мансаптық желіні таңдауға мүмкіндік береді. Егер адам оған дағдылар мен қабілеттер жетіспейтінін білсе, ол, әрине, өзі білетін, оның жеке даму деңгейіне сәйкес келетін жұмыстың перспективалы нұсқасын таңдайды.
Осылайша, ата-аналар балалардың даму траекториясын анықтауға тікелей қатысады. Сондықтан, ата-аналардың міндеті баланың өзін-өзі анықтау процессінің барынша ауыр болмауына мүмкіндік жасау болып табылады.
